Een gerechtsdeurwaarder kan alleen overgaan tot executoriaal beslag indien hij beschikt over een executoriale titel.
Executoriaal beslag is een beslag dat gelegd wordt krachtens een executoriale titel; een executoriaal beslag is derhalve een middel om iemands recht, dat reeds in een executoriale titel vastligt, te verwezenlijken (bijv. door executoriale verkoop van de beslagen goederen van de schuldenaar, waarna de koopprijs wordt aangewend om de vordering van de schuldeiser te voldoen).
Welke titels executoriale kracht hebben, is bepaald in het Nederlandse Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering.
Artikel 430 - 1. De grossen van in Nederland gewezen vonnissen, van beschikkingen van de Nederlandse rechter en van in Nederland verleden authentieke akte alsmede van andere bij de wet als executoriale titel aangewezen stukken kunnen in geheel Nederland worden ten uitvoer gelegd.
2. Zij moeten aan het hoofd voeren de woorden: In naam des Konings.
3. Zij kunnen niet worden ten uitvoer gelegd dan na betekening aan de partij tegen wie de executie zich zal richten.
Voor ten uitvoerlegging van de titel is vereist dat deze in executoriale vorm is opgemaakt. Een als zodanig gewaarmerkt authentiek afschrift (of uittreksel) van een rechterlijke uitspraak of notariële akte noemt men een grosse, en het origineel de minuut. De overhandiging van een grosse machtigt de deurwaarder tot de tenuitvoerlegging (vlg. art. 34 Rv) en stelt hem in staat zich daarbij te legitimeren.
In uitzonderingsgevallen bestaat het recht op parate executie, dat wil zeggen: recht op verhaal zonder dat dit zijn grondslag vindt in een executoriale titel. De executie vindt dan zijn rechtstreekse grondslag in een wettelijke bepaling.
Parate executie wordt ook wel omschreven als 'executie zonder executoriale titel'.
Het recht van parate executie komt onder andere toe aan de pandhouder (vlg. art. 3:248 van het Nederlands Burgerlijk Wetboek) en de hypotheekhouder (vlg. artikel 3:268 BW).
Op de overige voorwaarden voor tenuitvoerlegging, zoals de in acht te nemen termijnen en andere vormvoorschriften, wordt ingegaan bij het bespreken van de verschillende beslagvormen op de hiernavolgende e-sheets.